Ongebroken verzet

April 2024

‘Ik zag hun ogen turen in de verte naar ….. dierbaren en vrienden, naar alles wat hun lief en heilig was. Als stille getuige las ik in hun blik de opdracht; hun laatste boodschap aan de wereld, dat zij als helden de dood in het gezicht zagen, zoals zij als helden het gevaar van het verzet hadden getrotseerd.’

Dit verhaalt een man die zich verstopt had toen op 14 april 1945 een Duitse vrachtwagen met tien gevangenen stopte bij de fusilladeplaats Rozenoord aan de Amsteldijk in Amsterdam. Zij waren de laatste slachtoffers van de Duitse terreur in de stad. Op die plek zijn in de laatste oorlogsmaanden 100 mensen doodgeschoten. Het Honderdstoelen Monument op die plek getuigt er nog altijd van. Die ‘laatste boodschap’ schetst het ongebroken verzet van die mensen.

Als je de begraafplaats van Driemond oploopt, valt je oog al snel op een beeldje. Dat beeld, met de titel ‘Ongebroken Verzet’ maakt die boodschap meteen tastbaar. Je ziet een manfiguur met rechte rug, het hoofd geheven gehuld in rafelige kleding. Volgens een toelichting heeft deze man in een concentratiekamp gezeten, vandaar die kleding. Het monument beeldt het moment van fusillade uit, waarbij de man, desondanks, ‘ongebroken zijn ogen ten hemel’ richt.

Dit beeld is een geschenk van de familie van Lith. Hubert van Lith heeft het gemaakt en lag hier ook begraven. Zijn graf is inmiddels geruimd. Dit relatief kleine beeld is een voorstudie voor een veel groter beeld dat in 1965 nabij het Centraal Station van Rotterdam is onthuld ter nagedachtenis van zowel omgekomen verzetsmensen als van gevallenen in het algemeen.

In 2015 heeft het 4 en 5 mei Comité Amsterdam Zuidoost in samenwerking met de Dorpsraad Driemond, de Historische Kring Driemond en de bevolking van Driemond besloten om jaarlijks een herdenking te organiseren. Op 15 april, de dag nadat de laatste verzetsmensen in Amsterdam werden vermoord, herdenkt de gemeenschap van Driemond, de oorlogsgetroffenen en de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Het monument is een blijvende herinnering hieraan.

Klassen van de twee basisscholen zullen de plechtigheid bijwonen, die dit jaar op 17 april om 11 uur plaatsvindt. Ook zal stil worden gestaan bij andere oorlogsgetroffenen, zoals de twee Driemonders die in Indonesië zijn gesneuveld.

Al hebben die gebeurtenissen al zo’n 80 jaar geleden plaatsgevonden, toch moeten wij nog steeds de herinnering aan die zware tijd levend houden en aan onze kinderen en kleinkinderen doorgeven. Zeker nu onze tijd niet vrij van oorlogsdreiging is.