EEN OVERVAL OP HET ZANDPAD
Juni 2024
Vorige maand was de vijftienhonderdste aflevering van het TV programma ‘Opsporing Verzocht’. Jarenlang hebben de kijkers kunnen meedenken met het oplossen van velerlei misdrijven. Vaak waren en zijn er filmpjes te zien waarin de misdaad wordt nagespeeld. Maar hoe kwam men dan tot een oplossing, zo’n 300 jaar terug? Een voorval uit 1732 geeft hiervan een aardig beeld:
Op maandagmorgen vertrekken twee jonge vrouwen, Geertruyd en Antje, uit Amsterdam. Ze zijn op weg naar Weesp en zullen daar overnachten om dan de volgende dag met hun koopwaar van kant, linten, veters en nog veel meer op de markt te gaan staan. Ze gaan te voet. Eerst langs de Amstel, dan over het Zandpad, dat de ringdijken van de Watergraafsmeer en de Bijlmermeer en verder de Gaasp en het Smalweesp volgt. ’s Middags om half drie zijn ze het Weesper tolhek gepasseerd, dat ter hoogte van het huidige hotel aan de Provincialeweg lag. 8 penningen moesten ze betalen. Opeens komen er twee ruiters hen achterop. Een springt van zijn paard, een degen in de hand en roept: “leg het af of ’t sal u leven kosten! Hij heeft het op hun koopwaar voorzien. Al roepen ze dat ze niets af te leggen hebben en proberen ze te vluchten. Het baat hen niets.
Een van de meisjes krijgt er met de degen van langs en de ander wordt bij de rokken gegrepen. De doos met kant wordt hen ontrukt. Ze worden bijna omvergereden en de ruiters rijden richting de Geinbrug. Een gaat het Gein in en de ander stopt bij het huis van Jacob Jans (?). Al ‘kermende om hun goederen’ zetten de vrouwen de achtervolging in. De man springt op zijn paard en rijdt verder, richting Weesp. De bewoners van de Geinbrug, uit hun huizen gekomen, geschrokken door het geroep van de vrouwen, zeggen dat de ruiter Claas Kat heet.
Uiteindelijk aangekomen in de stad doen ze navraag bij herberg De Swaan. Daar hebben ze inderdaad Claas Kat zien binnenrijden, maar ze zijn voorzichtig en raden Geertruyd en Antje aan “slegs stil te swijgen en bij de offecier (de schout) niet te klagen en dat sij dan haar goet wel weder soude krijgen” Dan gaan twee sterke klanten met hen mee naar het huis van Kat. Deze ontkent alles en vraagt spottend of ze getuigen hebben. Dit werkt niet en ze gaan alsnog naar de schout. De secretaris schrijft in bijzijn van de burgemeesters hun getuigenverklaring op. Claas Kat zou zijn straf niet ontgaan!
Al kon men drie eeuwen geleden niet inbellen of filmpjes bekijken, toch was de ‘burgerplicht’ goed ontwikkeld zoals dit verhaal toont.
Met dank aan Ida Kemperman-Wilke stadsarchivaris Weesp
